Door Ruth Hamelink

Re-purposed vintage laat meestal niet in een oogopslag zien of het voor mannen of vrouwen is gemaakt. Hedendaags is het steeds gebruikelijker om te dragen wat je wilt dragen. En waarom niet? Kleding kan helpen met zelfexpressie, het kan een gevoel uitdrukken, een bepaalde stemming. Kleding kan je een ander persoon laten voelen, het kan zelfvertrouwen geven. Maar wat maakt uniseks-kleden zo populair en wanneer begon men met het dragen hiervan?

Het "Tuta"-uniform

Een van de eerste genderneutrale kledingstukken ooit ontwikkeld werd in 1920 gemaakt door Ernesto Thayaht, een Italiaanse ontwerper. Thayaht maakte mode met zijn eigen toekomst overtuiging dat de maatschappij pas echt revolutionair kon worden door middel van esthetiek. Hij transformeerde architecturale vormen in lichaamsvormen die vrijstonden van gender. Zijn beroemde kledingstuk werd de ''tuta'' genoemd en vertoonde een soortgelijk ontwerp als Russische constructivistische uniformen. De tuta werd altijd in dezelfde vorm gemaakt maar varieerde in seizoensgebonden stoffen. Het item werd bij alle gelegenheden zonder hemd gedragen.

 

Foto: Tata Uniform door: onbekend

Uniseks in de 19e eeuw

Unisekskleding  ontstond eigenlijk door de komst van feminisme. Er is altijd een kleine oplage genderloze kleding geweest over de hele wereld, maar deze werd pas echt opvallend in 1824. In 1824 stond de socialistische utopische gemeenschap New Harmony toe dat zowel mannen als vrouwen broeken droegen, iets wat in deze tijd een schandelijke zet leek. Aan het eind van de 19e eeuw kwam vrouwenrechtenadvocaat Amelia Bloomer in opstand. Amelia vond dat vrouwen onder hun verkorte jurken een broek ("bloomers") zouden moeten mogen dragen. Dit is de eerste keer dat ''uniseks kleding '' verscheen als onderdeel van de Victoriaanse kledinghervorming.

Foto: Vrouwen in unisex kleding door: onbekend

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de genderidentiteit van een kledingstuk opnieuw teruggebracht naar de toenmalige norm. Mannen en vrouwen waren gekleed in strikte overeenstemming met de gendernormen. Simpel gezegd, vrouwen droegen rokken en mannen droegen broeken.

De eerste genderneutrale pasvorm

Na de Tweede Wereldoorlog werd een van de eerste genderneutrale outfits bedacht. Een spijkerbroek in combinatie met een eenvoudig T-shirt. Deze pasvorm werd in de jaren vijftig enorm populair in de Hollywood-scene en zorgde voor een opvallende verandering in het kleedgedrag. Voor deze trend werd deze outfit niet gezien als mode maar als werkkleding voor de “lagere” samenleving.

De 'Youthquake Culture' uit de jaren 60 bloeide op en draaide om zelfexpressie van kunst, muziek en popcultuur. Deze beweging creëerde een geheel nieuwe mode-industrie en maakte universele kleding populair. Eind jaren zestig werd de term 'unisex' officieel toegepast op kleding, om aan te geven wanneer kleding geen geslachtscodes had. Tijdens deze seksuele revolutie begonnen mannen en vrouwen zich los te maken van de sociale, politieke en seksuele normen die in het tijdperk na de Tweede Wereldoorlog waren opgelegd.

De populariteit van uniseks

Het Tuta-pak, de bloomer en de demin jeans, het dragen van uniseks-kleding, werd in de loop van de jaren steeds populairder. Door feminisme, de seksuele revolutie en de hippietijd begonnen met name vrouwen comfortabelere kleding te dragen buiten de geslachtslijnen om. Verschillende ontwerpers reageerden op deze beweging en creëerden hun eigen interpretaties. Grote modehuizen veranderden mee met cultuur en brachten historische verandering. Ontwerpers als Pierre Cardin en Rudi Gernreich maakten de weg vrij voor langzame acceptatie van genderneutrale kleding. De feministische vrouw ging mannenkleding dragen als tegenbeweging op de dagelijkse vrouwenmode van de jaren 60. Ze wil serieus genomen worden en streeft naar gelijke behandeling. Ontwerpers spelen in op deze sociale dilemma's, gebruiken het als inspiratiebron en ontwerpen een vrouwelijke vertaling van bijvoorbeeld het herenkostuum. Zo werd langzaamaan geaccepteerd dat een vrouw broeken, smokings, overhemden en oversized jassen ging dragen.

Foto: protesterende vrouwen door: Onbekend

Niet alleen de grote modehuizen reageren op de feminist beweging.  Rond dezelfde periode maakte het bekende (streetwear) merk Gap een briljante zet. Gap maakte de weg vrij voor betaalbare uniseks kleding. The Gap (opgericht in 1969) werd populair door het produceren van een eenvoudige uniseks kledinglijn met artikelen als overhemden, jeans, broeken, truien en jassen. Het werd populair vanwege de betaalbaarheid, toegankelijkheid en het vermogen om leeftijd, geslacht en misschien wel het belangrijkste, trends te overstijgen.

Deze kleine veranderingen door de jaren heen geven ons de term “uniseks” hoe wij deze vandaag de dag kennen. In de loop van de jaren is deze term getransformeerd tot meer dan ‘een blazer dragen waarvan je niet zeker weet of het een mannen- of een vrouwenblazer is’. Uniseks heeft tegenwoordig een breder begrip dan vroeger. In ons tijdperk wordt uniseks gecombineerd met cross-dressing (mannen dragen vrouwenkleding en vrouwen dragen mannenkleding) en een androgyne look (er is niet in een oogopslag te zien welk gender iemand heeft). Uniseks kan worden omschreven als kleding zonder gender. Kleding die je draagt omdat je het simpelweg tof vindt, items die je stijl maken en veranderen. Uniseks van 2022 definieert ook veel met oversized. Oversized items zijn niet alleen comfortabel, maar geven ook een gevoel van veiligheid. Iemand die grote kleding draagt, is moeilijk te over seksualiseren. Billie Eilish zei eerder in een interview: "Niemand kan een mening hebben over mijn lichaam, omdat ze niet kunnen zien wat er onder mijn kleding zit".

Unisekskleding heeft grote impact gehad op de samenleving. Mode is een krachtig hulpmiddel geweest bij het ondermijnen van seksuele identiteit door middel van kleding. Tegenwoordig zijn de gendernormen moeilijker te zien, en daar houden we van! Muzikanten als Jaden Smith, Tyler the Creator en Frank Ocean zijn niet bang om voor een vrouwlijke look te gaan, zij kijken verder dan stereotypische gendernormen. En Billie Eilish niet te vergeten, bracht de “baggy 90s” terug en bracht een andere vorm van feminisme aan het licht.

Foto: Billie Eilish door: Onbekend

Wat we door de geschiedenis heen van uniseks kunnen leren, is dat er een hoop mensen voor nodig waren om de norm te doorbreken, zodat wij anno nu de vrijheid hebben om te dragen wat we willen. Kleding heeft geen geslacht, creëer je eigen stijl!

 Wil je meer weten over de Uniseks-ontwikkelingen die werden aangezet door designers lees dan onze andere blog ''Uni-wear door Designers''. Daar gaan we dieper in op de verschillende vormen van uniseks, die werden aangeboden door ontwerpers in het vroege stadia.